Preloader
img

INFLATSIYA NIMA?

“ Inflyatsiya - bu tovarlar va xizmatlar narxlarining umumiy o'sishi indeksidir. ”

Inflyatsiya - bu tovarlar va xizmatlar narxlarining umumiy o'sishi indeksidir.  Narxlar oshganida milliy valyuta birligi kamroq tovar va xizmatlarni sotib olishi mumkin. Demak, inflyatsiya pulning xarid qobiliyatining pasayishiga yordam beradi. Inflyatsiyaning qarama-qarshi tomoni deflyatsiya bo'lib, tovarlar va xizmatlar narxlarining barqaror pasayishi hisoblanadi.Boshqacha qilib aytadigan bo'lsak, inflyatsiya - bu tovarlar va xizmatlar narxining umumiy darajasining o'sish tezligi (foizda ifodalangan). Inflyatsiya darajasi ma'lum bir vaqt oralig'ida mamlakatda narxlar qanchalik yuqori o'sganligini ko'rsatadi . Inflyatsiya vaqt o'tishi bilan turli aktivlar narxining oshishiga olib keladi. Inflyatsiya qanchalik yuqori bo'lsa, narxlar shunchalik oshadi.

Inflyatsiyani baholash indekslari

Muayyan vaqt oralig'ida inflyatsiyani baholash uchun maxsus indekslar qo'llaniladi.

  • Iste'mol narxlari indeksi  ( CPI ) ma'lum vaqt ichida asosiy savatdagi tovarlar va xizmatlar uchun o'rtacha baholangan narxlarning o'zgarishini ko'rsatadi. Bu oziq-ovqat, kiyim-kechak, tibbiy xizmatlar va boshqalarni o'z ichiga olgan iste'molchi inflyatsiyasi.
  • Ishlab chiqaruvchilar narxlari indeksi  ( PPI ) mahalliy ishlab chiqaruvchilarning tovarlar va xizmatlarni sotish narxlarining o'rtacha o'zgarishini baholaydi. U sotuvchi nuqtai nazaridan narxlarning o'zgarishini baholaydi va iste'mol tovarlari ishlab chiqarish, asosiy uskunalar, xom ashyoni qayta ishlash va boshqalarni o'z ichiga oladi.
  • Ulgurji narxlar indeksi (WPI)  inflyatsiyaning yana bir indeksi bo'lib, u chakana sotuvchilarga yetib borgunga qadar tovarlar narxlaridagi o'zgarishlarni baholaydi va kuzatib boradi. Uni hisoblash uchun biz tijorat operatsiyalarining birinchi bosqichida muhim bo'lgan tovarlar to'plamining narxidan foydalanamiz
  • Inflyatsiya paydo bo'lishining sabablari

    Inflyatsiya bir qator omillar bilan qo'zg'atilishi mumkin. Ulardan eng keng tarqalganlari:

  • Talab inflyatsiyasi  ma'lum tovarlar va xizmatlarga bo'lgan talab iqtisodiyotning uni qondirish qobiliyatidan oshib ketganda paydo bo'ladi. Talab taklifdan oshib ketganda, narxlar o'sish bosimini boshdan kechiradi, bu esa inflyatsiyani keltirib chiqaradi. Eng yorqin misol - energiya tashuvchilarga talab va narxlarning o'sishi hisobiga inflyatsiya indekslarining o'sishi.
  • Xarajatlarning inflyatsiyasi  o'zini ish haqi va materiallar narxining oshishi bilan bog'liq narxlarning o'sishi sifatida namoyon qiladi. Bu xarajatlar, qoida tariqasida, tovarlar va xizmatlar narxining oshishi shaklida iste'molchiga tushadi.
  • Pul massasining ko'payishi : aylanmadagi pullarning umumiy miqdori, shu jumladan naqd pullar, tangalar va bank hisobvaraqlaridagi pullar o'sadi. Agar pul massasi ishlab chiqarilgan mahsulotlardan tezroq o'ssa, bu inflyatsiyani keltirib chiqarishi mumkin. Pul massasi odatda Markaziy bank tomonidan tartibga solinadi.
  • Devalvatsiya  - bu milliy valyuta kursining pasayishi, bu uning xarid qobiliyatini pasaytiradi. Valyutaning qadrsizlanishi eksportni rag'batlantiradi, xorijdagi mijozlar ko'proq mahalliy tovarlarni sotib oladi, chet el tovarlari esa qimmatlashadi.